Europa zit klem tussen hoge inflatie en lage groei

ANALYSE – De Europese Centrale Bank (ECB) verhoogde deze maand opnieuw de beleidsrente en dat was op zich geen verrassing. De inflatie in de eurozone is nog altijd te hoog in de ogen van de centrale, die streeft naar een inflatie van 2 procent.

Een hogere beleidsrente werkt remmend op de economie: lenen wordt duurder en dat remt in principe de conomische vraag en daarmee ook de stijging van prijzen.

Aangezien de economische groei in een belangrijk deel van de eurozone stagneert, kun je je afvragen of de verdere verhoging van de beleidsrente door de ECB niet tegelijkertijd een recessie in de hand werkt.

Daarnaast is er nog een factor die grote invloed heeft op de inflatie, waar de ECB geen vat op heeft: de olieprijs. Die is de afgelopen weken flink gestegen.

Als de olieprijs richting de 100 dollar per vat kruipt, gaan ook prijzen van benzine en diesel omhoog en dat heeft zeker een inflatoir effect.

Inflatie in Europa lastig te beteugelen

De ECB heeft geen of beperkte invloed op besluiten van olieproducerende landen, Saudi-Arabië voorop, om het aanbod van olie te beperken. Dit terwijl de vraag naar olie toeneemt, onder andere doordat de Chinese economie zich aan het herstellen is na de pandemie.

De ECB heeft als primaire taak het garanderen van prijsstabiliteit in de eurozone. De centrale bank stelde eerder deze maand dat de renteverhoging in dit licht moet worden gezien.

Toch moeten we vaststellen dat het beleid van de ECB tot nog toe weinig effect sorteert. In tegenstelling tot de VS, waar de inflatie langzaam maar zeker afneemt, lijkt de inflatie in Europa lastig te beteugelen. In augustus lag de inflatie in de eurozone nog altijd op 5,2 procent.

Economie stagneert in Europa, terwijl inflatie hoog blijft

De meest recente renteverhoging ging gepaard met met commentaar van ECB-president Christine Lagarde dat de rente voorlopig hoog zal blijven, maar dat verdere verhogingen niet vanzelfsprekend zijn.

Dit laatste heeft te maken met zorgwekkende groeicijfers als het gaat om de economie. De groei van de belangrijkste economie van de eurozone, die van Duitsland, is gestagneerd. Na een zwak eerste kwartaal liet ook het tweede kwartaal van 2023 in Duitsland geen economische groei zien.

De hoge inflatie zet een rem op de bestedingen en de Duitse export is minder robuust dan gehoopt. Economische krimp in combinatie met inflatie is uiteraard een nachtmerriescenario voor de ECB en overige Europese economische en financiële instituties.

Sterk contrast tussen de VS en Europa

De ECB blijft zijn best doen om de economische voorwaarden te optimaliseren. In dit licht is het interessant om naar het ‘Goldilocks’ scenario te kijken.

Dit verwijst naar een sprookje over een meisje (Goudlokje) dat in een huisje terechtkomt van drie beren. Zij vindt daar steeds iets dat precies bij haar past: een stoel, een bordje pap, een bedje. Vooral in de Amerikaanse wetenschap wordt naar dit sprookje verwezen om optimale economische omstandigheden te beschrijven, zoals:

• Een beheerste economische groei, (op basis van het bruto binnenlands product, bedrijven die meer winst maken).
• Een zeer lage werkloosheid, maar genoeg werkloosheid om de arbeidsmobiliteit in stand te houden.
• Een inflatie van zo’n twee procent, zodat het bestedingsniveau op peil blijft.

Optimistisch gestemde analisten voorzien dit scenario voor de Amerikaanse economie in de zeer nabije toekomst. Een lage werkloosheid en lage inflatie, terwijl de groei van de Amerikaanse economie stabiel blijft. Dat zou neerkomen op een gespreid bedje voor president Joe Biden richting zijn mogelijke herverkiezing.

Amerika is veel minder gevoelig voor de import van olie uit het buitenland, omdat het zelf een grote olieproducent is. Tegelijk is door de verwevenheid van internationale oliemarkten ook de prijs van Amerikaanse West Texas Intermediate olie in een maand tijd fors gestegen, met liefst 14 procent.

Daar komt bij dat de Amerikaanse centrale bank de beleidsrente afgelopen week weliswaar onveranderd liet, maar tegelijk aangaf dat de rente voor langere tijd op een hoger niveau moet blijven om de inflatie in de VS duurzaam te beteugelen. Gevolg was dat obligatierentes in de VS vorige week omhoog schoten naar de hoogste niveaus van dit jaar.

Op de valutamarkt is de dollar per saldo de winnaar in de afgelopen weken. Als de dollar sterker wordt, moeten veel bedrijven in Europa die internationaal handel drijven, en producten afrekenen in dollars, inflatie importeren. De dure importen moeten namelijk doorberekend worden in de prijzen voor de consument.

Idealiter wordt de opwaartse prijsspiraal omgebogen in de eurozone, krabbelt de euro op ten opzichte van de dollar en keren we terug naar een periode van een bescheiden maar stabiele groei van de economie. Vooralsnog lijkt het er echter op dat ‘Goudlokje’ in Europa inderdaad een sprookje blijft.

Godard Strengers is valutadealer voor Ebury. Na enkele jaren vanuit Londen te hebben gewerkt, is hij nu werkzaam bij Ebury aan de Zuidas in Amsterdam.